مارگارت تاچر

مارگارت هیلدا تاچر (به انگلیسی: Margaret Hilda Thatcher)‏، بارونس تاچر سابقاً رابِرتز، (13 اکتبر 1925 – 8 آوریل 2013) تنها نخست وزیر زن تاریخ بریتانیا و همچنین رهبر سابق حزب محافظه کار بریتانیا بود. وی در سال 1975 میلادی به رهبری این حزب برگزیده و چند سال بعد در سال 1979 با شعار بهبود اوضاع اقتصادی از سوی محافظه ‌کاران نامزد شد و به نخست وزیری بریتانیای کبیر رسید و تا سال 1990 میلادی در هر دو سمت باقی ماند. تاچر تنها زنی در بریتانیا است که تاکنون دارای این دو پست به صورت همزمان بوده است. از نظر صلابت سیاسی وی را هم تراز وینستون چرچیل نخست وزیر مشهور و با نفوذ دهه های ۴۰ و ۵۰ بریتانیا میدانند.

حمایت او از بازار آزاد، کاهش خدمات دولتی و واگذاری سازمان ‌های دولتی به بخش خصوصی، برخی از سیاست‌ های مشهور او بود که به « تاچریسم » معروف است. پافشاری بر سیاست‌ های اقتدارگرایانه و محافظه ‌کارانه‌ وی که منتقدان بسیاری داشت و مقابله او با قدرت گرفتن اتحادیه‌ های کارگری در بریتانیا او را به « بانوی آهنین » مشهور کرد.

دوران جوانی و تحصیلات

مارگارت هیلدا رابرتز در ۱۳ اکتبر ۱۹۲۵ در « گرانتهام » شهر کوچکی واقع در ۱۵۰ کیلومتری شمال لندن متولد گردید.

در جوانی پدر و مادرش صاحب یک مغازه خواروبارفروشی بودند ولی مارگارت ابتدا لیسانس هنر از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد و سپس در دو رشته شیمی و حقوق تحصیلات عالیه را ادامه داد و از هر دو فارغ‌التحصیل گردید. بعد از آن به ریاست گروه فارغ‌التحصیلان عضو حزب محافظه‌کار در دانشگاه آکسفورد انتخاب شد.

در سال ۱۹۵۱ با « دنیس تاچر » از مدیران ثروتمند صنایع نفت انگلیس ازدواج کرد و از آن پس به «مارگارت تاچر» مشهور شد. حاصل این ازدواج یک دختر و پسر دوقلو بود. مارگارت مدتی مشغول به وکالت در دادگستری بود.

ورود به عرصه سیاست

تاچر در سال ۱۹۵۹ به نمایندگی مجلس عوام انگلیس انتخاب شد و در دولت محافظه ‌کار وقت در سال ۱۹۷۰ سمت وزیر آموزش و پرورش را بر عهده گرفت. در سال ۱۹۷۵ به رهبری حزب محافظه ‌کار انتخاب شد. این نخستین بار در تاریخ انگلستان بود که یک زن رهبر یک حزب سیاسی عمده این کشور می ‌شد.

تاچر در سال ۱۹۷۹ تقریباً یک سال پیش از نخست وزیری اش و به عنوان رئیس حزب محافظه‌ کار بریتانیا به چند کشور آسیایی از جمله ایران سفر کرد و در کاخ نیاوران تهران مورد استقبال محمد رضا شاه پهلوی قرار گرفت. سفر خانم تاچر به ایران و دیدارش با شاه یکی از نخستین نمادهای پراهمیت حضور او در صحنه سیاسی و دیپلماتیک به عنوان رهبر حزب محافظه کار بریتانیا بود.

دوران نخست‌وزیری

با رفتن حزب محافظه‌ کار به اپوزیسیون و تشکیل دولت در سایه، این بار مقام وزارت محیط زیست به خانم تاچر سپرده شد. وی که به شدت از چرخش ادوارد هیث و رها کردن اصول محافظه‌ کاری خشمگین بود در انتخابات سال ۱۹۷۵ برای تعیین رهبر جدید حزب در مقابل رئیس سابق خود نامزد شد. وقتی که مارگارت تاچر به دفتر کار ادوارد هیث رفت تا تصمیم خود را به او اطلاع دهد، ادوارد هیث حتی سر خود را بلند نکرد و فقط گفت: « شما شکست می‌ خورید. روز خوشی داشته باشید ». اما در کمال تعجب همگان خانم تاچر بر ادوارد هیث پیروز شد و وی از مقام رهبری حزب استعفا داد.

در ۳ می ۱۹۷۹ با پیروزی محافظه ‌کاران در انتخابات پارلمانی مارگارت تاچر به سمت نخست ‌وزیری انگلستان انتخاب شد. در دور دوم رأی‌ گیری مارگارت تاچر بر ویلی وایتلاو پیروز شد و بدین ترتیب وی اولین زنی در تاریخ تبدیل شد که به چنین مقامی دست پیدا کرد. او با سرعت به بیان دیدگاه ‌های خود پرداخت و از آن زمان میزان تأثیر و نفوذ خود را نشان داد. در جریان یک سخنرانی در سال ۱۹۷۶ او به شدت از اختناق حاکم بر اتحاد جماهیر شوروی انتقاد کرد. یکی از روزنامه ‌های شوروی در واکنش وی را « بانوی آهنین » لقب داد که مایه مسرت شخصی خانم تاچر بود.

تاچر در نهم ژوئن سال ۱۹۸۳ برای بار دوم و در ۱۱ ژوئن ۱۹۸۷ برای بار سوم در این سمت ابقا گردید.

تاچر در سال‌ های نخست ‌وزیری خود تابع و هم ‌پیمان سیاست‌ های ایالات متحده آمریکا در اروپا بود. در چهارچوب همین نگرش، وحدت پولی اروپا و یا پیمان اتحادیه اروپای بدون مرز، با سیاست ‌های بازدارنده و کارشکنی دولت تاچر در انگلستان مواجه بود. آن هم ‌پیمانی و این بازدارندگی، سیاست تاچر را در عرصه بین ‌المللی به عنوان «تاچریسم» شاخص کرده بود. تبعات فروپاشی کمونیسم و خاتمه جنگ سرد در اروپا که با خوش‌ بینی همه دولت‌ های این قاره مواجه شد، در کابینه تاچر با نوعی تردید و نگرشی بدبینانه همراه بود. به همین دلیل اتحاد دو آلمان، شکسته شدن دیوار بلند کمونیستی میان شرق و غرب اروپا و رخدادهای دیگر که محصول طبیعی خاتمه جنگ سرد بود، مورد استقبال تاچر قرار نگرفت و حزب تحت رهبری وی در میان سایر احزاب سیاسی اروپا به انفعال کشانده شد. این عوامل، باعث بن‌ بست سیاسی تاچر شد و به اختلافات داخلی حزب محافظه ‌کار دامن زد و سرانجام وی را وادار به استعفا و کناره ‌گیری از قدرت نمود.

وی سمت نخست وزیری را تا ۲۲ نوامبر ۱۹۹۰ بر عهده داشت و سپس در پی ۱۱ سال نخست ‌وزیری و ۱۵ سال رهبری حزب محافظه ‌کار از مقام خود استعفا داد و جای خود را به « جان میجر» وزیر خزانه ‌داری جوان کابینه خود سپرد. تاچر بعد از کناره‌گیری از نخست‌ وزیری به عنوان نماینده حزب محافظه‌ کار در پارلمان باقی ماند و به فعالیت‌ های سیاسی خود ادامه داد. اما خط سیاسی تاچر در دوران پس از وی یعنی زمان نخست‌ وزیری جان میجر نیز ادامه یافت.

وقتی میجر در جریان انتخابات اول مه ۱۹۹۷ از رقیب خود تونی بلر شکست خورد و با این شکست به حاکمیت ۱۸ ساله حزب محافظه ‌کار بر انگلیس خاتمه داد، منابع خبری و سیاسی آن کشور از این رویداد به عنوان پایان عصر تاچریسم بر انگلیس یاد کردند.

خانم تاچر در دوران پایاینی عمرش با دخترش کارول زندگی می‌کرد و طبق گفته ‌های وی مادرش در انتهای عمرش به بیماری آلزایمر دچار شده بود.

چالش‌های مهم در زمان نخست‌وزیری

انقلاب اسلامی ایران و بعد از آن

سلمان رشدی

جنگ عراق و ایران

مناقشات جنگ سرد.

جنگ با آرزانتین بر سر مالکیت مجمع الجزایر مالویناس (فالک لند).

تشدید بحران در ایرلند شمالی.

اعتصاب معدنچیان به عنوان بزرگترین اعتصاب تاریخی انگلستان.

 

میراث

مارگارت تاچر در سال 1995 با دریافت نشان گارتر به مقام بارونس که حکم یک جایگاه اشرافی دارد ارتقا یافت و بر آن اساس به عضویت مادم العمر مجلس اعیان بریتانیا در آمد. خانم تاچر چند بار دیگر نیز به خانه شماره 10 خیابان داونینگ که محل کار و زندگی نخست وزیران بریتانیا هست بازگشت. آخرین موارد به دعوت گوردون براون نخست وزیر سابق و دیوید کامرون نخست وزیر فعلی برای صرف چای بود. مارگارت تاچر یک سیاستمدار با اعتقادات بسیار محکم بود که چه خوب و چه بد از این اعتقادات کوتاه نمی آمد، این خصیصه وی که اعتقادات درست و عمیق را نباید فدای سازش و مصلحت کرد مهمترین نقطه قوت و در عین حال مهمترین نقطه ضعف وی بود.

بیماری و مرگ

تاچر در سال‌ های پایانی عمرش از بیماری آلزایمر رنج می‌ برد و به همین دلیل در مجامع عمومی کمتر ظاهر می شد. وی که در روز ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ تحت عمل جراحی برای خارج کردن یک غده از مثانه اش قرار گرفت، در صبح روز دوشنبه ۸ آوریل ۲۰۱۳ بر اثر سکته مغزی در لندن درگذشت. در پی انتشار خبر درگذشت او دیوید کامرون، نخست‌ وزیر بریتانیا که در اسپانیا به سر می‌ برد سفر خود را نیمه ‌کاره رها کرد و به کشورش بازگشت.

سعیدی محرم